farmers subsidys भारतीय अर्थव्यवस्थेचा कणा शेतकरी बनतात आणि त्यांच्या प्रगतीच्या उद्देशाने सरकारने अनेक उपक्रम सुरू केले आहेत. गेल्या तीन वर्षात कृषी विभागाने अहिल्यानगर जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांसाठी विविध योजना आणल्या असून त्यामुळे त्यांच्या जीवनात भरीव सुधारणा झाली आहे. या शेतकऱ्यांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम करण्याच्या प्रयत्नात एकूण 2115 कोटी रुपयांचे अनुदान वितरित करण्यात आले आहे.
शेतकऱ्यांसाठी सर्वात महत्त्वाचा कर्ज परतफेड कार्यक्रम म्हणून एक महत्त्वाचा उपक्रम उदयास आला आहे. या योजनेमुळे अंदाजे दीड लाख शेतकऱ्यांना बऱ्यापैकी लाभ मिळाला असून, बँकांकडून मिळणाऱ्या अल्प-मुदतीच्या पीक कर्जावर पन्नास हजार रुपयांपर्यंतचे अनुदान दिले जाते. जिल्ह्यात या कार्यक्रमाच्या माध्यमातून एकूण 365 कोटी 23 लाख रुपयांचा निधी वितरित करण्यात आला असून, शेतकऱ्यांवरील आर्थिक ताण कमी करण्यात आला आहे.
कृषी यांत्रिकीकरणाच्या मोहिमेने आधुनिक शेती पद्धती पुढे नेण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे. या उपक्रमाचा एक भाग म्हणून जिल्ह्यातील अठरा हजार शेतकऱ्यांना कृषी उपकरणे घेण्यासाठी एकूण १०८ कोटी ५३ लाख ५० हजार रुपयांचे अनुदान मिळाले आहे. आधुनिक कृषी तंत्राच्या या प्रोत्साहनामुळे शेतकऱ्यांच्या उत्पादन पातळीत लक्षणीय वाढ झाली आहे.
राष्ट्रीय कृषी विकास योजनेचा भाग ‘प्रति ठोंबा मोअर क्रॉप्स’ या उपक्रमाने शेतकऱ्यांमध्ये कार्यक्षम पाणी वापरास प्रोत्साहन दिले. या कार्यक्रमाच्या माध्यमातून जिल्ह्यातील ३६ हजार ५४ लाभार्थ्यांना एकूण ८७ कोटी २ लाख ९१ हजार ५७ रुपयांचे अनुदान वाटप करण्यात आले. या योजनेने पाण्याची बचत करून उत्पादन वाढवून त्याचे महत्त्व दाखवून दिले आहे.
शेतीसाठी पुरेसे सिंचन सुनिश्चित करण्यासाठी मुख्यमंत्री शाश्वत कृषी सिंचन योजना सुरू करण्यात आली. जलस्रोतांचे संरक्षण करताना पिकांना प्रभावीपणे पाणी देण्यासाठी हा उपक्रम आखण्यात आला होता. गेल्या तीन वर्षात एकूण 49 कोटी 13 लाख 56 हजार रुपयांच्या अनुदान वाटपातून 40,940 लाभार्थ्यांना आधुनिक सिंचन व्यवस्था पुरविण्यात आल्या आहेत.
प्रधानमंत्री पिक विमा योजना ही शेतकऱ्यांची सुरक्षितता सुनिश्चित करण्यासाठी एक महत्त्वपूर्ण उपाय म्हणून उदयास आली आहे. नैसर्गिक आपत्ती आणि इतर संकटांपासून शेतकऱ्यांना सुरक्षित ठेवण्यासाठी हा उपक्रम प्रभावी ठरला आहे. खरीप हंगामात जिल्ह्यातील 5 लाख तेरा हजार शेतकऱ्यांना 1 हजार 165 कोटी 47 लाख 92 हजार रुपयांची नुकसान भरपाई वाटप करण्यात आली. याशिवाय, प्रतीक विमा योजनेंतर्गत 371 शेतकऱ्यांना एकूण 62 कोटी 25 लाख 21 हजार रुपयांची नुकसान भरपाई मिळाली आहे.
या उपक्रमांच्या प्रभावी अंमलबजावणीबद्दल धन्यवाद, अहिल्यानगर जिल्ह्यातील कृषी क्षेत्र अधिक आधुनिक आणि सक्षम उद्योग म्हणून विकसित होत आहे. कांद्याचे अनुदान, अपघात विमा, यांत्रिकीकरण, सूक्ष्म अन्न उद्योग, कर्जमाफी, सिंचन, भूजल संवर्धन आणि पीक विमा यासह अनेक क्षेत्रांतील शेतकऱ्यांना पुरविलेल्या सहाय्याने त्यांच्या प्रगतीमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे.
उत्पादन वाढवून, आर्थिक जोखीम कमी करून आणि कृषी पद्धतींचे आधुनिकीकरण करून शेतकऱ्यांना या कार्यक्रमांचा फायदा झाला आहे. निवडणुकांनंतर हे उपक्रम सुरू करण्यात आले असले, तरी त्याचे मूर्त फायदे खऱ्या अर्थाने शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचले आहेत हे महत्त्वाचे आहे.
या उपक्रमांची अंमलबजावणी केवळ निवडणुकीपुरती मर्यादित न राहता वर्षभर सातत्याने व्हायला हवी. हा दृष्टीकोन शेतकऱ्यांना संरचित पध्दतीने फायदे मिळवून देऊ शकेल आणि त्यांच्या कृषी पद्धती वाढवू शकेल. शेतकऱ्यांच्या कल्याणासाठी आखलेल्या योजना त्यांच्या आर्थिक प्रगतीसाठी अधिक महत्त्वाच्या आहेत.
गेल्या तीन वर्षांपासून कृषी विभागाने सुरू केलेल्या विविध उपक्रमांमुळे अहिल्यानगर जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांचे जीवनमान उंचावले आहे. शेतकऱ्यांना दिलेली सबसिडी केवळ आर्थिक सहाय्य म्हणून काम करत नाही तर त्यांची स्वयंपूर्णता वाढवण्यासाठी एक महत्त्वपूर्ण साधन आहे. या उपक्रमांद्वारे शेतकऱ्यांना आधुनिक तंत्रज्ञान, सिंचन पर्याय आणि विमा संरक्षणासह सक्षम बनविण्याच्या दिशेने प्रयत्न केले गेले आहेत.
शेतकरी विकासाच्या उद्देशाने असलेल्या या उपक्रमांचा लाभ वाढत्या शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी प्रशासनाकडून विशेष प्रयत्न करण्यात आले आहेत. यामुळे जिल्ह्यातील कृषी परिदृश्य बदलत आहे, परिणामी शेतकरी समुदायाच्या जीवनात फायदेशीर बदल होत आहेत.